Seksualiteit wordt onvoldoende besproken binnen de huisartsenzorg, gehandicaptenzorg en jeugdhulp. Dat concludeert expertisecentrum Rutgers in een onderzoek. De gevolgen kunnen groot zijn. Zo wordt seksueel grensoverschrijdend gedrag te vaak niet gesignaleerd en hangt seksualiteit ook samen met gezondheid, aldus Rutgers.
Aandacht voor seksualiteit
Binnen Philadelphia vinden we aandacht voor seksualiteit belangrijk. Seksualiteit hoort immers bij het leven, dus ook in het leven van mensen met een verstandelijke beperking. Bij het woord seksualiteit denken we soms snel aan seks in de vorm van seksuele handelingen, maar seksualiteit is veel breder. Denk aan bijvoorbeeld ook aan intimiteit, lichaamsbeeld en lichaamsbewust zijn. Weet je hoe alles aan je lijf heet? Zodat je ook woorden of gebaren hebt om hier iets over te vragen of aan te geven.
Seksualiteit bespreekbaar maken is belangrijk. We schreven we al eerder een artikel over hoe je het thema kunt borgen binnen je organisatie.
Niet op ideeën brengen
We merken dat sommige medewerkers het lastig kunnen vinden het thema bespreekbaar te maken. Soms vanuit het idee dat wanneer we informatie geven we cliënten op ideeën kunnen brengen. Met alle mogelijke gevolgen van dien. Vanuit onderzoek weten we dat juist het onderwerp bespreekbaar maken heel helpend is in de preventie van seksuele grensoverschrijding. Wanneer je informatie krijgt over wat normaal is rondom seksualiteit zal je ook sneller herkennen wanneer iets niet normaal is. Wanneer je weet hoe alles aan je lijf heet, heb je ook woorden om iets duidelijk te vertellen. Wanneer het thema seksualiteit met regelmaat besproken wordt zal je ook veel sneller je vraag durven stellen.
De meeste medewerkers geven aan dat praten over seksualiteit bij hun werk hoort. Ze geven ook aan dat cliënten hier altijd een vraag over mogen stellen. Tegelijkertijd, wanneer we cliënten vragen of ze met hun begeleiders kunnen praten over seks, krijgen we met regelmaat de reactie, ‘dat denk ik niet.’ Waarom niet? ‘We praten daar nooit over, dus ik kan toch niet zomaar ineens praten over seks?’ Hierin ligt dus een belangrijke verantwoordelijkheid bij ons als professionals. Wij zijn degene die het onderwerp bespreekbaar moeten maken. Dat kan al heel simpel, wellicht na het lezen van dit artikel. Je komt bij een cliënt en zegt: ‘ik las vandaag een artikel over praten over seksualiteit en dacht ineens, heb jij wel eens met iemand gesproken over seksualiteit? Als jij dat wil, dan kunnen we hier samen over praten’. Als iemand dat niet wil, is dat natuurlijk geen enkel probleem. Maar het is wel belangrijk dat we de mogelijkheid bieden. Overigens niet met een enkele vraag in iemand zijn leven. Deze vraag mag best vaker gesteld worden.
Seksuele gezondheid
'Seksuele gezondheid is een met seksualiteit verbonden toestand van fysiek, emotioneel, geestelijk en sociaal welzijn. Seksuele gezondheid is dus meer dan de afwezigheid van ziekte, disfunctie of zwakte. Seksuele gezondheid wordt vooral vanuit een positieve benadering belicht met ruimte voor seksueel plezier.’ Dit is de definitie van de WHO.Een fijne en plezierige seksualiteitsbeleving draagt voor veel mensen bij aan hun tevredenheid en kwaliteit van leven. Veel cliënten geven aan graag meer te willen praten over seksualiteit.
Op welke manieren kan je aandacht hebben voor dit thema?
- Voorleven - Dit betekent hoe jij praat, doet en reageert in je dagelijkse ondersteuning. Cliënten leren veel van afkijken hoe jij het doet. Hoe meer je in het dagelijks leven het thema seksualiteit niet uit de weg gaat, hoe sneller cliënten er juist met jou over zullen praten.
- Structureel - Dit doe je door het op vaste momenten in het jaar aan bod te laten komen. Bijvoorbeeld bij de jaarlijkse bespreking van het ondersteuningsplan, of misschien doet jullie locatie wel jaarlijks mee aan de maand van de leuke seks.
- Gepland - De cliënt heeft een vraag gesteld of laat gedrag zien waardoor er een plan gemaakt wordt om hier een periode lang structureel mee aan de slag te gaan. Eventueel ondersteunt een GD-er of een CAT. Je kan hierbij het materiaal van Leerbaar & Weerbaar bij gebruiken.
Seksuele grensoverschrijding
In het rapport van Rutgers, wordt ook aangegeven dat seksueel grensoverschrijdend gedrag te vaak niet gesignaleerd wordt. Het signaleren van grensoverschrijding is heel erg belangrijk. Ondanks dat we als professionals ons uiterste best doen deze signalen niet te missen, gebeurt dat helaas soms wel. Wat kan je doen om die kans nog kleiner te maken?Aandacht aan het thema seksualiteit. Zorg ervoor dat het thema bespreekbaar is met jou als professional maar ook binnen de locatie waar je werkt. Bespreek dit thema ook bijvoorbeeld eens binnen een huiskamer-/steunpuntoverleg. Je kan hiervoor heel goed gebruik maken van de materialen van Leerbaar en Weerbaar (blok 3 ik lief en leven en blok 4 Baas over mij)
Zorg dat je het protocol seksueel misbruik van de organisatie waar je werkt goed kent. Heb je twijfels over casuïstiek bespreek deze dan altijd. Liever een keer te veel dan te weinig.Wees je bewust van je eigen natuurlijke afweer. Een principe wat Aafke Scharloo goed uitlegt in deze video.
Hulp
Vind je het fijn hulp te krijgen na het lezen van dit artikel? Wij helpen graag! Stuur dan een mail naar leerbaarenweerbaar@philadelphia.nl